Wouwse Plantage

EEN NIEUWE PASTORIE
Baron Constantin Pierre de Caters was een visionair. In 1870 begon hij met de bouw van een hulkerk en het stichten van een parochie. Ondanks tegenwerking van het bisdom, werd in 1872 een eerste pastorie gebouwd. De komst van een nieuwe bisschop in 1876 versnelde de ontwikkelingen, wat resulteerde in de bouw van een grotere pastorie op door de baron gereserveerd terrein.

In 1877 besloot het kerkbestuur op aandringen van pastoor Theodorus Joannes Ketelaars tot de bouw van een nieuwe, nog grotere pastorie, ontworpen door architect P.J. Soffers uit Ginneken. Deze bood onderdak aan een pastoor, twee kapelaans en de pastoorsmeid. Na het vertrek van de laatste pastoor eind twintigste eeuw werd het gebouw in 2000 verkocht aan de huidige eigenaars. De pastorie is in de afgelopen 2 decennia volledig gerestaureerd en verduurzaamd.

De pastorie staat op een perceel van 5.433 m², met een woonoppervlakte van 368 m². Bijna het gehele gebouw is geïsoleerd en voorzien van moderne gemakken, zonder in te boeten op stijl, karakter en historische detaillering. Unieke interieurelementen, waaronder een beschilderde kindervoetjesvloer in de bibliotheek/heerenkamer, hout beschilderde deuren, Portugese vloeren en gebrandschilderde glas-in-loodramen, zijn kenmerkend voor deze bijzonder fraaie pastorie.

De voormalige rooms-katholieke pastorie, gewijd aan “Heilige Gertrudis”, staat in een rustig deel van het lintdorp Wouwse Plantage. Sinds oktober 2001 is zowel de pastorie als de tuin erkend als Rijksmonument vanwege het authentieke karakter. De Engelse parktuin rondom de pastorie is gerestaureerd naar de oorspronkelijke landschappelijke architectonische indeling.

DE TOUR: NAAR BINNEN
Pastorie de Heilgie Gertrudis ademt een en al sfeer. Entree door de voordeur met erboven de gebrandschilderde glas-in-lood afbeelding “De Haas van Wouw” waarover zo meer. Links de ontvangstkamer met aansluitend de theekamer of tuinkamer met marmeren schouw. Vanuit de tuinkamer heeft men via hoge klassieke terrasdeuren zicht op de parktuin. Op de vloer in de hal nog de originele Portugese tegelvloer met prachtige geometrische motieven, in de vestibule de wanden met het art deco tegelwerk met bijpassende plafonds en de glas-in-loodramen, alles pakt je bij de hand en neemt je mee een andere tijd in. En wat is het allemaal secuur uitgevoerd, het is indrukwekkend om te midden van zoveel vlijt en ambacht te staan. De centrale hal maakt een U-vorm door het huis en legt een looppad uit. Links de bordestrap naar de bovengelegen verdiepingen met fraaie traploper en geornamenteerde spijlen. Rechts van de entree en het trappenhuis de bibliotheek/Heerenkamer en eetsalon aan de voorzijde van het huis, beide met marmeren schouwen en rijkversierde ornamenten plafonds.

Bijzonder is de kindervoetjesvloer in de bibliotheek/Heerenkamer. De kindervoetjesvloer, met afmetingen van 6.20 bij 4.00 meter, symboliseert de ‘kracht van de eeuwige jeugd’. Dit unieke kunstwerk kwam tot stand bij de stichting van een nieuwe parochie, doordat leerlingen van de 5e en 6e klas van de katholieke lagere school – wat we tegenwoordig kennen als groep 7 en 8 – hun voetafdrukken achterlieten in een speciaal aangebrachte karamelpasta op de houten vloer. Na het aanbrengen van de pasta liepen de kinderen over de vloer, waarna hun voetafdrukken werden vastgelegd. Vervolgens werd de vloer bedekt met meerdere lagen vernis, gevolgd door een nieuwe laag karamelpasta waarop opnieuw voetafdrukken werden aangebracht. Dit proces werd zeven keer herhaald, resulterend in een driedimensionaal diepte-effect. Deze techniek, waarbij vernis en karamelpasta in meerdere lagen werden aangebracht, is anno nu een levendige, tastbare herinnering aan de jeugd die destijds hun sporen achterliet. Naast de Heerenkamer ligt de voormalige eetsalon, nu een plek om te zitten en te musiceren.

Aansluitend is er de woonkeuken (voormalige eetruimte voor het personeel) met authentieke kolen kachel, een aangename ruimte met toegang tot de kelder waar al het proviand bewaard werd. De kelder is keurig onderhouden, helemaal droog en bij uitstek de plek voor uw wijncollectie. Daarachter bevindt zich de kookkeuken. De keuken is een heerlijke plek in het huis. Hier staat een grote Boretti met zes pitten en een Coupe de Feu en dubbele oven te pronken; de kenners weten dat dit iets uitzonderlijks is. De keuken zelf is een plaatje; geheel passend bij het huis, met massief eikenhouten kasten, fraaie fronten, een landelijke spoelbak met Lefroy Brooks kraan en Quooker. Onder de aanrecht een afwasmachine en uitrij koelkast, links van de aanrecht een kast, met koelkast en een Panasonic magnetron stoomoven. Achter de kookkeuken is de bijkeuken, de technische ruimte, met spoelbak en plek voor witgoedapparatuur, een Amerikaanse koel/vries combinatie en er is zelfs nog een gemak voor de tuinmans toilet met Portugese vloer.

NAAR BOVEN
De trap op heeft het tussen bordes glas in lood ramen. De overloop heeft zijn oorspronkelijke eikenhout geschilderde structuur nog. Aan de overloop grenzen twee zeer royale slaapkamers, de oorspronkelijke pastoorsslaapkamer met marmerenschouw (zeldzaam geel Grieks Avion marmer) en de gastenkamer met authentieke kolen kachel beide met prachtige uitzichten rondom de pastoriewoning. Aan weerszijden van de trap een grote en kleine badkamer en nog een kleine slaapkamer.

KAPVERDIEPING
Alsof er nog niet voldoende ruimte is heeft de pastorie nog een meer dan royale kapverdieping. Op deze vloer eveneens een tweetal slaapkamers, een royale badkamer met sportfaciliteiten en een heuse bergzolder. De perfecte plek voor de spullen die uit het zicht moeten worden bewaard zoals de kerstdecoraties, de ski’s en andere zaken. Eén slaapkamer heeft een maisonnette indeling met hout geschilderde haard.

NAAR BUITEN
Dit grote huis staat zoals eerder gemeld op een navenant groot perceel, van zo’n 5.433 m². Alle ruimte om te leven! Aan de linker voorzijde een royale oprit met plek voor meerdere auto’s. Aan de achterzijde – de zuidkant – van de pastorie is een heerlijk zonneterras aangelegd. Hier kun je genieten van de prachtige pastorie en het vrije uitzicht via de oorspronkelijke zichtlijnen over de parktuin.

Rond het huis is de oorspronkelijke prachtige park tuin, vol met volwassen bomen (eiken, beuken, tamme en wilde kastanjes, hulst, heesters en kleurige borders. De volledig beschutte Engelse parktuin, ontworpen door de landschapsarchitect van Antwerpen en aangelegd in 1870, is gerestaureerd naar de oorspronkelijke landschappelijke architectonische indeling met zichtlijnen en beplanting. De tuin herbergt een verscheidenheid aan oude bomen en plantensoorten, waaronder speciale coniferen van 180 jaar oud en Japanse esdoorns van 135 jaar oud. De tuin bevat ook nog het oorspronkelijk brevierpad, gebruikt door geestelijken voor hun dagelijkse gebeden ter voorbereiding van de mis. Naast de pastorie is er een schuur van 48 m² met bergzolder en een stookhoutberghok, en een veranda van 29 m² met buitenkeuken, perfect voor al jouw afternoon teas, bbq’s en huwelijksaanzoeken.

Natuurpoort Wouwse Plantage
Het perceel van deze fijne pastorie grenst aan het 900 hectare grote domein de Wouwse Plantage, een van de oudste loofbossen van Nederland, waaronder natuurpoort “de route van de turf” en het riviertje “de Zoom”. Dit gebied, ontwikkeld als een van de Brabantse natuurpoorten in 2018, vormt een uitstekend startpunt voor wandel- en fietsroutes met kunst.

DE HAAS VAN WOUW
Aan de bouw van de nieuwe pastorie in Wouwse Plantage kleeft een bijzondere anekdote, die teruggaat tot een geschil uit 1875 tussen baron van de plaatselijke landgoederen en pastoor P.C. Tielens van Wouw. Dit meningsverschil betrof de oprichting van een nieuwe parochie, iets waar de bisschop sterk op tegen was. Als fervent jager had de baron de gewoonte om elk jachtseizoen een haas te schenken aan de pastoor. Echter, in het jaar van het geschil, besloot de baron deze haas te geven aan de kapelaan, een voorstander van de nieuwe parochie. De kapelaan zag in dit gebaar een duidelijke provocatie tegen zijn pastoor en de Bisschop en stuurde de haas terug naar de baron. Als blijvende herinnering aan dit voorval en mogelijk als subtiele verwijzing naar het overwonnen geschil, liet de baron een gebrandschilderd glas-in-loodraam met daarop een haas plaatsen boven de voordeur van de nieuwe pastorie. Zo moesten alle bezoekers, waaronder notabelen die traditioneel de voordeur gebruikten, letterlijk onder de haas doorlopen – een gebaar dat wellicht gezien kon worden als een teken van nederigheid.

WOUWSE PLANTAGE
De Wouwse Plantage, gelegen aan de westkant van Noord-Brabant dicht bij de Belgische grens, kent een rijke historie die teruggaat tot de Middeleeuwen. Dit gebied, oorspronkelijk bestaande uit heide en moerasland, werd in de 19e eeuw getransformeerd tot een omvangrijk landgoed met uitgestrekte bossen, dankzij de inspanningen van de familie Van der Borch. Het landgoed was niet alleen bedoeld voor recreatie en jacht, maar speelde ook een rol in de houtproductie, vergelijkbaar met andere bossen in de regio, zoals het Mastbos bij Breda. Dit is een van de oudste naaldbossen van Nederland en werd primair gebruikt voor de productie van masthout voor de scheepsbouw.

Door de eeuwen heen heeft de Wouwse Plantage zich onderscheiden van het Mastbos door haar veelzijdige ontwikkeling. Waar het Mastbos voornamelijk werd aangelegd voor de productie van masthout voor de scheepvaart, ontplooide de Wouwse Plantage zich als een divers landgoed. De houtproductie was slechts een van de vele facetten; landbouw, veeteelt en recreatie vonden er ook hun plek. Deze veelzijdigheid weerspiegelt de evolutie van landgoederen, waarbij de balans tussen economische, ecologische en recreatieve belangen steeds fijner werd afgestemd.

Anno nu is de Wouwse Plantage een idyllisch natuurgebied in Noord-Brabant, dat de harten van wandelaars, fietsers en natuurliefhebbers sneller doet kloppen. Het landgoed, rijk aan historie, omarmt uitgestrekte bossen, heidevelden en zandverstuivingen, waarmee het een perfecte harmonie tussen verleden en heden biedt. Het is een levend bewijs van hoe een gebied kan groeien en bloeien, terwijl het zijn kernwaarden behoudt en koestert.

VERDUURZAMING VAN B- NAAR EEN A- LABEL
Redres is dol op bijzondere objecten, monumenten en industrieel erfgoed. Het zijn, evenals dit heerlijke huis, gebouwen die geheel eigen behoeften hebben voor wat betreft onderhoud en verduurzaming. Vanwege hun hoge leeftijd zijn dergelijke objecten op zichzelf – vanuit circulariteitsoogpunt – al duurzaam, maar in gebruik zijn ze dat niet en er valt op dat vlak dus nog winst te behalen. Dat geldt ook voor de Plantagebaan 221: het energieverbruik kan zuiniger, indien gewenst.

Verduurzamingslabel®
Om u als koper hierin te begeleiden, hebben wij – naast het reguliere energielabel, ook een zogenaamd verduurzamingslabel® laten vaststellen. Dit is een advies over hoe het object kan worden verduurzaamd, inclusief een scenario voor hoe dit rijksmonument van het huidige B-label naar een A-label kan worden gebracht, en met welke investering dat gepaard gaat. Hierbij is gekeken naar de meest effectieve en efficiëntste verduurzamingsoplossingen, waarbij rekening is gehouden met de monumentale status van het object.

Immers, juist bij verkoop en aankoop van een monumentaal object, en de daaropvolgende restauratie – of renovatie –, zijn voor het nemen van verduurzamingsmaatregelen de gunstigste momenten. Het verduurzamingslabel® is dan een goede leidraad om een weloverwogen aankoopbeslissing te kunnen nemen. Dit object heeft beslist ruimte om te verduurzamen en de eerste aanzet is er al; we hebben een scan laten maken van het huis en deze stellen wij graag aan u ter beschikking.

SUBSIDIEMOGELIJKHEDEN
Deze voormalige pastorie is met recht een rijksmonument. Voor woonhuis-rijksmonumenten kan sinds 2020 een aanvraag worden gedaan voor de Subsidie Woonhuismonumenten. Jaarlijks is hier 57 miljoen voor beschikbaar. De subsidie vervangt de vroegere fiscale regeling voor aftrek van monumenten. Met de subsidie kunnen bewoners het onderhoud deels financieren, zoals schilderwerk, goten en regenpijpen repareren, dak herstel, voegen repareren, kozijnen herstellen en de fundering repareren. Eigenaren kunnen elk jaar na afloop van het onderhoud subsidie aanvragen. De bijdrage bij deze regeling is 38 procent van het subsidiabele bedrag.

RIJKSGROENMONUMENT EN DE BOMENSTICHTING
Voor onderhoud van groene monumenten en voor tuinhistorisch onderzoek is subsidie beschikbaar: de instandhoudingssubsidie. De rijksoverheid verleent alleen subsidie voor het noodzakelijke onderhoud aan de hoofdstructuur en aan eventuele zeldzame onderdelen. Deze subsidie is afgelopen jaren ook aan de Plantagebaan toegekend. Dit geldt ook voor een subsidie van het omenfonds die eigenaren van monumentale bomen ondersteunt bij onderhoudskosten, met een jaarlijkse bijdrage. De aanvraagprocedure voor genoemde subsidies omvat het indienen van een aanvraagformulier, een offerte van een boomverzorgingsbedrijf en actuele foto’s van de boom. Na goedkeuring van de bijdrage kunnen de werkzaamheden worden uitgevoerd, gevolgd door het indienen van de factuur en foto’s, waarna de bijdrage wordt uitbetaald.

BEREIKBAARHEID
Wouwse Plantage, bevindt zich op ongeveer 25 kilometer ten zuidwesten van Breda. Vanuit Rotterdam, via de A16 en de A58, is het circa 50 kilometer rijden, wat de locatie aantrekkelijk maakt voor forensen. Voor degenen die vanuit de Randstad komen, is de afstand iets groter, afhankelijk van het specifieke vertrekpunt, maar de A16, A4 en A58 vormen ook hier de primaire routes. Deze snelwegen zorgen voor een vlotte verbinding met zowel de lokale als de nationale infrastructuur, waardoor Wouwse Plantage toegankelijk is vanuit diverse richtingen.

*) HULKERK
Een hulkerk, soms ook wel ‘hulpkerk’ genoemd, is een tijdelijk kerkgebouw dat wordt gebruikt wanneer de hoofdkerk niet beschikbaar is door bijvoorbeeld restauratie, verbouwing, of omdat de hoofdkerk is verwoest.

KORTOM
De baron had het met zijn pastorie hier goed bekeken; Plantagebaan 221 is anno nu nog steeds een prachtig en verrassend Rijksmonument, ruim en vol mooie details, al was de haas wel het haasje.