De Sint Bavo ofwel Sint Baafs prijkt vooral vanwege het zogenoemde Schelde-gotische schip, transept en toren op de lijst van top-100 rijksmonumenten. Het is het enige voorbeeld in Nederland van deze dertiende-eeuwse bouwstijl, die verder alleen in Vlaanderen voorkomt. Meest bepalend voor het Schelde-gotische (Doornikse) karakter zijn het transept, schip en de toren uit het tweede kwart van de dertiende eeuw. Kenmerkende elementen zijn de zuilen met knopkapitelen in het schip, het triforium, de lancet-vensters en de toren. De eerste fases van werden uitgevoerd in veldsteen en Doornikse steen, maar vanaf ca.1230 werd de kerk overwegend in baksteen gebouwd. Daarmee wijkt de Sint Bavo af van andere Schelde-gotische kerken en is het een vroeg voorbeeld van baksteenbouw in Nederland.
De kerk gaat terug tot 960, toen monniken van de St. Baafsabdij in Gent hier een kapel stichtten, met hergebruik van materiaal van het Romeinse castellum. Restanten van deze romaanse kapel zijn teruggevonden onder het transept. Archeologisch onderzoek bracht eveneens een uitzonderlijk klaverbladvormig koor aan het licht, dat mogelijk uit de late twaalfde eeuw dateert.
Het grote bakstenen hallenkoor kwam in de tweede helft van de veertiende eeuw tot stand. Onder het transept en koor zijn zeldzame bakstenen beschilderde grafkelders teruggevonden uit de veertiende t/m zestiende eeuw. Enkele daarvan zijn (deels) gelicht en opgesteld in de zuidbeuk van het schip.
De kerk werd zowel in de Tachtigjarige Oorlog als de Tweede Wereldoorlog ernstig beschadigd en deels verwoest, gevolgd door ingrijpende restauratie en herbouw in respectievelijk in het midden van de zeventiende en van de twintigste eeuw. Het schip, het transept en de toren zijn in 1960 overgedragen aan het Rijk en in 2016 aan de SMB. Het koor, de consistoriekamer uit 1667 en de na-oorlogse sacristie zijn steeds in eigendom gebleven van de Hervormde Gemeente.
BEZOEK
Van 1 mei tot 30 september is de kerk dagelijks te bezoeken tussen 14.00 en 16.00 uur, de toegangsprijs is € 1,00 p.p. Bezoek onder leiding van een gids kunt u reserveren via de VVV in Sluis.
Iedere zondag vindt om 10.30 uur een kerkdienst plaats. Maandelijks wordt door het Bach- Comité een concert georganiseerd. Hoogtepunt van het jaar is de uitvoering van de Matthaus Passion. Stichting Cultureel Aardenburg organiseert er zomerexposities.