Sassenpoort

De Sassenpoort dateert vermoedelijk uit 1409 en is te beschouwen als het voornaamste overblijfsel van de middeleeuwse ommuring van Zwolle. De hoge poort met brede doorgang was een binnenpoort en sloot aan de landzijde aan op een rondeel en een buitenpoort.

Nadat de poort haar belang als verdedigingswerk grotendeels had verloren door de aanleg van de modernere vestingwerken, werd ze begin zeventiende eeuw ingericht tot stadsgevangenis. Hiervoor werd de eerste verdieping van het gebouw tot cipierwoning vertimmerd. Na het vertrek van de gedetineerden in 1739 werd het interieur van de poort grondig gewijzigd om huisvesting te bieden aan minder bedeelde gezinnen. Mogelijk werd tegelijkertijd de dakruiter vervangen door een classicistisch koepeltorentje met een uurwerk. In de negentiende eeuw gaf de gemeente Zwolle de toren tijdelijk kosteloos in gebruik aan het Ministerie van Oorlog als bergruimte en kledingmagazijn van het plaatselijke garnizoen, een functie die opnieuw interne veranderingen nodig maakte. In 1893 kocht de Staat de poort en tussen 1894 en 1897 werd de poort gerestaureerd en werden de kantelen teruggebracht. De houten klokkentoren werd vervangen door de huidige spitse toren. Van 1898 tot 1980 was de Sassenpoort in gebruik bij het Provinciaal Rijksarchief in Overijssel.

De stadspoort is een vierkant bakstenen gebouw met hoektorens. Voor de bouw is veel gebruik gemaakt van natuursteen, met name trachiet, tufsteen en Bentheimer zandsteen. De twee torens aan de landzijde gaan van rond over in achtzijdig en flankeren een mezekouw, een uitbouw met werpgaten in de vloer. De exemplaren aan de stadszijde zijn veelhoekige arkeltorentjes op steunberen.